MAGNEETSYSTEEM
ONTWIKKELD DOOR ANDRÉ OOREBEEK
In deze web site hoort uiteraard ook mijn magneetsysteem thuis.
Magneten worden al geruime tijd gebruikt in de pianoindustrie, meestal om instrumenten lichter te laten spelen.
In veel - vooral oudere piano’s en vleugels - zitten ontwerpfouten. Men beschikte vroeger nu eenmaal niet over geavanceerde computers, waarmee men tegenwoordig ‘foutloze’ mechanieken en machines kan ontwerpen.
Één van die ontwerpfouten zat/zit ‘m vaak in de ‘eerste hefboom’, de toets.
In het pianovak kennen we het begrip vóórtoets en achtertoets.
De vóórtoets loopt vanaf de voorkant tot het midden van het balansgat, de balans, en de achtertoets loopt vanaf het balansgat tot het contactpunt met de zogenaamde onderhamer of wippen, de ‘piloot’.
Er is in de loop van de piano-ontwikkeling gebleken dat een bepaalde verhouding tussen voor-en-achter het beste geometrische resultaat oplevert:
Bij een te korte achtertoets wordt de ‘output’ beperkt en speelt het instrument te licht.
Bij een te lange achtertoets wordt de output groter maar neemt het speelgewicht (DW = downweight) automatisch toe en wordt dus zwaarder.
In beide gevallen kan men het resultaat beïnvloeden met gewichten in de toets, maar extra gewicht maakt de toets zwaarder en logger, inert, en minder snel en wordt bovendien het zogenaamde ‘op-gewicht (UW of upweight, de hoeveelheid gewicht die een toets uit zichzelf naar boven kan lichten) ernstig beperkt.
Bij een te zwaar speelgewicht gebruikte men destijds (en nog steeds, hier en daar) onderhamer-hulpveren, kleine veertjes die het gewicht van de mechaniekdelen een zekere ‘lift’ geven, waardoor het speelgewicht acceptabel wordt, maar je kon de spanning van dat veertje (wippen assist spring) niet echt goed afstellen/regelen dus het speelgewicht werd na decennia nogal onregelmatig en dus een zooitje.
Tegelijkertijd hebben de pianist en de pianotechnicus te maken met aartsvijand nr. 1, te weten frictie.
Frictie treedt op onmiddellijk nadat een piano/vleugel gebouwd is, en het wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een verandering in het klimaat. Er is bijvoorbeeld al een flink verschil in klimaat tussen het landklimaat van Duitsland en het zeeklimaat van Nederland en piano’s/vleugels reageren hier onmiddellijk op.
Als een vleugel geproduceerd wordt met een standaard speelgewicht van laten we zeggen 50 gram, dan kan het na een half jaar al grammen afwijken van het oorspronkelijke speelgewicht en na 20 jaar is het een drama geworden.
De oplossing van het probleem is natuurlijk dat de frictie moet worden gevonden en verholpen en dat is een normale procedure, althans dat zou het moeten zijn, maar de meeste pianotechnici weten niet goed hoe dat moet.
Er zijn tevens andere factoren die de speelaard aanzienlijk kunnen veranderen en die worden bijvoorbeeld veroorzaakt doordat men in de loop van de tijd zwaardere hamers is gaan maken, waardoor het speelgewicht bij een hammer change - ongewenst - aanzienlijk toeneemt.
Het magneetsysteem dat ik ontwikkeld heb maakt hier korte metten mee.
Elk zwaar speelgewicht kan gemakkelijk gereduceerd worden met behoud van opgewicht (UW).
Daarnaast is het zo dat met name de zware frictie tussen roulette en opstoter in belangrijke mate gereduceerd wordt, waardoor de dynamiek van de toetsbeweging toeneemt en men kan spreken van een toegenomen acceleratie. In feite veroorzaken mijn magneten een soort turbo-systeem waarbij ook de a-l-l-e-r-zachtste aanslag gehonoreerd wordt met een toon, iets wat voor veel professionele pianisten meestal een gok wordt.
Daarnaast is het zo dat er door de twee geplaatste magneten een opwaartse alsmede een neerwaartse druk plaatsvindt.
De opwaartse druk reduceert frictie en is met een schroefje instelbaar op neergewicht (DW), de neerwaartse druk veroorzaakt een extra opgewicht (UW) waardoor zelfs bij een onvoorstelbaar laag neergewicht er nog steeds ruim voldoende opgewicht is voor normaal aantrekkelijk pianospel.
Ik heb mijn magneetsysteem door diverse pianisten laten beproeven, zonder dat ze vooraf wisten wat er dan wel veranderd was.
Zonder uitzondering waren ze allemaal enorm enthousiast en wilden ze mijn magneetsysteem meteen in laten bouwen.
De prijs is aanzienlijk veel lager dan de bestaande magneetsystemen en het is tevens een bonus voor mensen met reuma of artritis, want pianospelen wordt plotseling oneindig veel makkelijker voor een bedrag dat heel veel lager ligt dan voor een conventioneel magneet-inbouwsysteem.